Els Leysen, lokaal bestuur Vorselaar
De voorbije jaren is het uitzicht van het centrum van Vorselaar volledig veranderd. De openbare ruimte onderging een metamorfose vanuit een duidelijke visie die ontmoeting, leefbaarheid, groen en ontharding vooropstelde. Onder de noemer Vorselaar breekt uit werd de dorpskernvernieuwing voltooid en werd bijna 4.000 m² aan stenen en parking omgevormd tot groene ontmoetingsruimte met aandacht voor zwakke weggebruikers.
Wat voorafging
Vorselaar investeert al 18 jaar in haar publieke ruimte in hartje centrum, om op de meest zichtbare en verdichte plek te tonen dat het geïntegreerd aan haar omgeving wil werken. We doen dat consequent aan de hand van een vademecum met dezelfde materiaalkeuzes, principes op vlak van wegen, voetpaden, straatmeubilair, verlichting, groen en altijd integraal van gevel tot gevel. Daarnaast scheiden we waar nodig en mogelijk de scheiding van hemelwater en afvalwater en hebben we aandacht voor duurzame mobiliteitskeuzes en ontharding.
Enkele in het oog springende projecten die al eerder in het boek publieke ruimte vermeld stonden, zijn de heraanleg van pleintje Heikant (2011) en het Kerkplein (2014). Bij alle ontwerpen stond de brede omgevingsvisie voorop en legden we nadruk op meer ontmoeting, uitstraling, blauw, groen en publieke ruimte.
Marktplein
Als sluitstuk van de dorpskernvernieuwing, legden we de voorbije jaren de focus op het Frankische marktplein. De Markt is een baken in het dorp. Het plein is beeldbepalend en met het majestueuze klooster – Huis Van Bockstal, de voormalige woning van Kardinaal Van Roey – en het gemeentehuis herbergt het belangrijke gebouwen in onze gemeente. Ook PIOEN, het multidisciplinaire gezondheidshuis dat de gemeente zelf opstartte, ligt op het plein. Achter het klooster bevinden zich allerlei schoolgebouwen, met de daarbij horende 3.500 leerlingen en leerkrachten – wat elke dag heel wat schoolverkeer met zich meebrengt.
We kozen resoluut voor een parkeer- en verkeersvrij alternatief: meer groen, ruimte voor blauw en vier trage wegen voor zwakke weggebruikers. Een aantal belangrijke keuzes zorgden voor de ontwerpprincipes. Zo werden de weg en parking in het verleden van elkaar gescheiden door lindebomen, die de driehoekige vorm benadrukken. De keuze om de bomen te behouden was een evidentie, maar zorgde voor beperktere ontwerpmogelijkheden. Daarnaast heeft de beschermde kaak of schandpaal uit 1759 een prominente plaats die behouden bleef. Omdat de Markt in Vorselaar deel uitmaakt van de belangrijkste verkeersas van het dorp, moest de auto een plaats behouden. We kozen ervoor om de nieuwe doorgangsweg aan de zijde van het klooster aan te leggen voor de leefbaarheid van de bewoners en voor de zuidgerichte oriëntatie van de ontmoetingsruimte. Meer ontmoeting en zitbanken, plaats voor evenementen, meer groen, meer biodiversiteit of plaats voor water, het zijn ontwerpideeën die we op basis van een participatief traject meegaven aan de architecten. In openbaar onderzoek werd tegen deze plannen geen enkel bezwaar ingediend. Het is een mooi voorbeeld van een gedragen project en sterke ambtelijke en politieke samenwerking.
De Markt bleef dat prachtig driehoekig plein en kreeg extra trage verbindingen aan de zijde van het gemeentehuis. Gezien de waterproblematiek de laatste jaren enkel toeneemt, besloten we om de heraanleg als opportuniteit aan te grijpen en legden we een gezamenlijke regenwatervoorziening aan. Met ondersteuning van Pidpa-Hidrorio en studiebureau Antea (later Sweco) zorgden we bij de aanleg dat regenwater zoveel mogelijk kan doorsijpelen in de bodem. Het regenwater wordt voor hergebruik opgeslagen onder het marktplein in een groot buffervat van 300 m³.
De heraanleg van het marktplein startte net na de winterperiode, in februari 2021. De plechtige opening volgde op 2 oktober 2022. Het project werd volgens het tienpuntenplan en de tien kernkwaliteiten (zie pilootproject Beleidsplan Ruimte Vlaanderen Vorselaar: Strategisch Ruimtelijk Denken) uitgevoerd.
Gemeentepark
De ontharding van de omgeving rond het gemeentehuis koppelden we aan de herinrichting van het marktplein. Deze werken voerden de eigen gemeentediensten uit. Vroeger was de hele zone achter het gemeentehuis afgesloten en bestond die uit parkeerplaatsen, garages, magazijnruimte en verharding. Dit vervingen we door een publiek toegankelijk gemeentepark, dat ondertussen helemaal baadt in de prachtige wilde bloemenweides en wadi’s die het water opvangen van de omgeving.
Het marktplein en gemeentepark zijn geconnecteerd en worden volop gebruikt door jong en oud. Je vindt er een beweegbank waar elke week beweegsessies worden georganiseerd, doorgangspadjes voor schoolgaande fietsers, wandelaars die met hun hondje op pad zijn, mensen die afspreken op de zitbanken, passanten en studenten die verpozen aan picknicktafels, buren die een kubb-avond organiseren en verenigingen die evenementen organiseren. Ambassadeur blauwgroenVorselaar is ambassadeur blauwgroene netwerken. We dragen dat uit op allerlei plaatsen, zoals onder andere op het Congres Publieke Ruimte, tijdens expedities met architecten en planologen of op studiedagen. Vorselaar toont als kleine gemeente dat we op een zeer geïntegreerde manier aan onze ruimte kunnen werken.