David Nassen, Green Deal SportdomeinenTom Vandebroek, Sport Vlaanderen
Oude sportcentra met verschillenden sportterreinen met hekken maken plaats voor open en duurzame sportdomeinen met heggen. Hierdoor hebben sport en de groen-blauwe omgeving een wederzijdse impact. De Green Deal Sportdomeinen is een community van overheid, bedrijfswereld en sportwerkveld. Deze praktijkgerichte samenwerking zet in op kennisontwikkeling, bewustmaking en ondersteuning van pilootprojecten.
Green Deal Sportdomeinen
Met de Green Deals zet de Vlaamse overheid in op het verduurzamen en vergroenen van verschillende sectoren of thema’s – zoals zorg, bedrijventerreinen, deelmobiliteit of natuurlijke tuinen. Sport Vlaanderen en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) zijn met Netwerk Lokaal Sportbeleid en de Vlaamse Sportfederatie de initiatiefnemers van de Green Deal Sportdomeinen.
Lokale besturen, beheerders van sportdomeinen, aannemers, sportfederaties, sectororganisaties uit sport en openbaar groen, en experten op vlak van bodem, water of natuur en biodiversiteit zetten in op de gedeelde ambitie van kwalitatieve, gezonde en klimaatbestendige buitensportdomeinen met een positieve impact op natuur, omgeving en gebruikers.
Verschillende perspectieven als motor van transitie
De Green Deal Sportdomeinen is een veranderings- en transitietraject naar een nieuw soort sportdomeinen: van hekken naar heggen. Op lange termijn willen we impact hebben op de Duurzame Ontwikkelingsdoelen of SDG’s op vlak van o.a. leven in het water en op het land, klimaat, maar ook welzijn en gezondheid. Dit krijgt vorm in strategische doelstellingen rond meer kwalitatieve buitensportdomeinen, maar ook duurzaam en bewust bodemgebruik en waterbeheer, en biodiverse en natuur-inclusieve buitensportdomeinen. We willen het economisch aandeel van ontwerp, aanleg en onderhoud via duurzame materialen en werkwijzen ook laten groeien.
Een transversale en multidisciplinaire kijk sluit aan bij de geformuleerde ambitie. Expertise en inzichten van o.a. sportfederaties, natuurorganisaties, sportveldaannemers en overheidsdiensten worden actief samengebracht. Het doel van deze samenwerking is het creëren van sportdomeinen als aantrekkelijke, leefbare en functionele publieke ruimtes die bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van mensen.
Aan de 35 deelnemers van de Green Deal Sportdomeinen wordt niets opgelegd of verplicht. Ze worden niet gezien als klant van de Green Deal, maar als vrijwillig lid van een community. Deelnemers worden ondersteund in hun eigen acties en communicatie, wat kan op drie verschillende levels. Supporters als Tennis & Padel Vlaanderen of ORI – de sectororganisatie van ingenieursbureaus – dragen de boodschap van de Green Deal uit naar hun leden. Delers koppelen acties aan hun concrete eigen werking als bedrijf of organisatie. Zo zet bijvoorbeeld Vereniging Openbaar Groen (VVOG) het thema op de agenda van centrumstedenoverleg en geeft het aandacht in hun magazine Groencontact. Het meest actieve level zijn Co-Creators zoals stad Antwerpen en FARYS als beheerder van een tiental sportsites in Vlaanderen. Zij gaan in concrete projecten aan de slag met nieuwe werkwijzen of technieken én expertise.
Van extensief maaibeheer, over masterplannen tot publiek gebruik van sportdomeinen
Sport Vlaanderen is als Vlaamse sportadministratie niet enkel ondersteuner en subsidiegever van de sportsector, maar beheert ook zelf een tiental sportdomeinen. Duurzaamheid en de Green Deal Sportdomeinen zijn in bestekken voor en de uitwerking van masterplannen voor sportdomeinen een concreet criterium. In het dagelijks beheer van de domeinen in Brugge en Blankenberge werd extensief maaibeheer van tussenzones – met kleine netheidsstrookjes – ingevoerd in combinatie met het informeren en sensibiliseren van de sporter en gebruiker over het nut hiervan.
De VMM lanceerde het Klimaatportaal met een Impact-, Plan- en Project-tool. Dit geeft ook sportdomeinen de mogelijkheid om de impact van hittestress en wateroverlast in beeld te brengen en mogelijke ingrepen naar biodiversiteit en waterbuffering naar hun impact te simuleren. Ook het Toetsingskader Pesticiden-gebruik voor Sportinfrastructuur – ontwikkeld door de VMM en de sportsector – blijft een relevant werkinstrument. Tot slot biedt de Green Deal een platform om sportinfrastructuren te leiden naar subsidiekaders rond ontharding of innovatie in hergebruik van afvalwater.
Tijdens een van de ontmoetingsdagen van de Green Deal illustreerde een wandeling langs de sportsites Schotte en Osbroek, en het stadspark van Aalst als verbindende schakel de kracht van de combinatie tussen natuur, sport en bewegen. De wandeling toonde natuurinclusieve parkeerruimte, groene tussenruimtes in sportparken, looproutes in stadsparken, en doordacht waterbeheer van kunst- en natuurgrasvelden.
FARYS brengt het gedachtegoed van de Green Deal Sportdomeinen in de praktijk op verschillende sites die ze ontwikkelt of beheert. Het masterplan voor de nieuwe sportsite in Lievegem bevat een grote publieke parkzone met een grote wadi, extensief beheerde graszones en bijna 2000m² beplantingszones. Op basis van participatie met de omwonenden kreeg het ontwerp vorm om geluids- en wateroverlast te vermijden. Op de sportsite van de Gentbrugse Meersen zaaide FARYS als experiment het basebalterrein in met micro-klaver, om zo klimaatresistente én kwalitatieve velden te garanderen. De wadi op deze sportsite is bovendien voor scholen in de buurt een favoriete plek voor natuureducatie.
De sportvelden in Mortsel,vlakbij de luchthaven van Deurne, evolueerden naar een sportlandschap. Uniek zijn de aangelegde houtkanten – gesubsidieerd door de Vlaamse Landmaatschappij en met advies van Regionale Landschappen Rivierenland – die een link leggen tussen en versterkend werken voor de sportsite, de Fortloop en de akkerlandschappen.
Ook golfterreinen zijn via Golf Vlaanderen deel van de Green Deal. Onderzoek geeft aan dat van de 2010 ha open ruimte die golfterreinen in Vlaanderen in beslag nemen, er meer dan de helft zogenaamde roughs en buitenspelzones zijn. Die bestaan uit extensief beheerde zones, heide, bosgebied en waterpartijen. Golf Brabant in Steenokkerzeel – met Philippe Mallaerts als greenkeeper en ook voorzitter van de Greenkeepers Association Belgium – illustreert de kracht van een natuurinclusief beheer van golfdomeinen. Het domein werd gerealiseerd op een vroeger stort en er werd ingezet op het herstellen van verschillende landschapselementen, zoals bomenrijen en een meidoornhaag. Een deel van het domein is bovendien Natura 2000-gebied. Voor het waterbeheer wordt o.a. samengewerkt met de nabijgelegen luchthaven van Zaventem. Een fietsbrug zorgt dat het golfdomein een schakel is in duurzame mobiliteit in de omgeving.
Meer info: www.greendeals.be