Juul Adriaens, Vlaamse Landmaatschappij
Geen dorp in Vlaanderen dat zo gelinkt kan worden aan één van zijn inwoners als Zichem. Ernest Claes en zijn geesteskind De Witte waren een dankbare rode draad om met gerichte ingrepen in het straatbeeld, de rijke geschiedenis van het dorp te tonen aan bezoekers en inwoners. Een wandeling vol beleving langs een erfgoedhotspot in het prinsheerlijke platteland de Merode.
Landinrichting de Merode was voor de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) haar eerste, grote vlaggenschipproject. Verschillende landinrichtingsprojecten zetten de streek tussen de abdijen van Averbode en Tongerlo op de kaart. In het ‘landinrichtingsproject Poort Scherpenheuvel’ voorzagen VLM en de stad Scherpenheuvel-Zichem in de nodige ruimte om te investeren in Zichem en het erfgoed dat er prominent aanwezig is. Een wandeling rondom en door de deelgemeente, met De Witte als gids, biedt zowel bezoeker als inwoner een blik op het verleden door het op specifieke plaatsen zichtbaar te maken met inrichtingselementen. Ontmoetingsplekken langs de route werden heringericht en worden ondertussen druk gebruikt.
Wandelroute met beleefwaarde
De 3,3 kilometer lange, voor rolstoelgebruikers toegankelijke wandeling loopt langs de belangrijkste plekjes in het dorp. Het studiebureau kon in de conceptfase rekenen op de inbreng van een handvol dorpsambassadeurs. Belangrijk is de beleefwaarde van de wandeling. Een route gericht op gezinnen met kinderen, betekent dat de kinderen om de paar honderd meter iets nieuws kunnen ontdekken. Voor de belevingselementen is gebruik gemaakt van het aanwezige erfgoed of van bijvoorbeeld verwijzingen naar de avonturen van De Witte, de bekende kwajongen uit de roman van Ernest Claes. De elementen zijn robuust uit robiniahout gemaakt, een uniforme stijl zorgt voor herkenbaarheid. Op de route is er meermaals ruimte voor ontmoeting. Sociale interactie staat in Zichem immers hoog op de agenda, getuige het rijke verenigingsleven. Bij de wandeling hoort een gratis wandelboekje ‘Met De Witte door Zichem’, met extra uitleg en enkele opdrachten. Het boekje is te downloaden of te verkrijgen in een folderrek aan de start van de tocht.
Tocht langs de elementen
De wandeling start aan het station van Zichem. Aan een oud treinloket in hout kunnen de bezoekers een wandelboekje nemen. Een reuzegroot paneel begroet de aankomende treinreiziger in het dorp van De Witte. Het Trainke – de oude, verdwenen spoorweg – is door het plaatsen van treinbilzen terug zichtbaar in het landschap. Een bijhorend loopspel refereert naar de geringe snelheid van het treintje dat hier ooit de bocht nam. Verderop is een boomtunnel in groei, die het spoorgevoel versterkt.
Op de stalen brugwanden van de oude spoorbrug over de Demer is langs beide zijden een treincoupé geschilderd. De uitgefreesde raamopeningen bieden vanop de Demerdijk een zicht in de geschilderde trein, waar wandelaars aan het raampje kunnen zitten.
Rondom de monumentale Maagdentoren is een natuurlijk amfitheater aangelegd als ontmoetings- en evenementenplek in het spoorwegtalud. Het is ook als picknickzone erg in trek. De zone rond de toren is deels opgehoogd voor evenementen en deels afgegraven voor waterberging en natuur. Infoborden zijn in een picknickbank verwerkt en op stenen muren opgetrokken uit brokstukken van de ingestorte Maagdentoren.
Een zitkuil aan de rand van de Demer doet dienst als ontmoetingsplek voor de lokale bevolking of als buitenleslokaal voor bezoekende klassen. Onder de kuil zouden heel wat geuzen begraven zijn na hun overrompeling door de Spanjaarden, vandaar de naam Geuzenkerkhof.
Wie in de kiosk op het Marktplein op de geluidstegel springt, hoort het bekende fanfarelied ‘Mennekes van plezier’. De kiosk doet het rijke verenigingsleven van Zichem herleven.
Voor de kerk is een biechtstoel opgetrokken, waar informatie te vinden is over de binnenkant van de weinig toegankelijke kerk. Kwajongens kunnen er meteen ook biechten.
Ter hoogte van de Demerbroeken vormt een avontuurlijk parcours uit boomstronken een alternatief voor het wandelpad. In enkele knotwilgen staat een zitplatform op hoogte met zicht over het natuurgebied de Demerbroeken.
Bij de Watermolen doet een rad dienst als een draaiend infobord over de Demer en haar rol voor Zichem.
In de zone ontmoetingscentrum Hemmekes is een oud speelpleintje verlegd en gemoderniseerd. Op de oorspronkelijke plek zijn plukperenbomen ‘dubbelflup de Mérode’ aangeplant, refererend naar het Merodeproject. Een oude riviersloep doet er dienst als picknickbank. Een speelzone met extra zitelementen sluit aan bij het aanbod van het ontmoetingscentrum.
De aanleg van een nieuwe voetgangersbrug over de Demer ten slotte verzekert de veilige terugkeer naar het station.