Groene Zeedijk, Middelkerke
De zeedijk voor de transformatie was een drukke, gefragmenteerde publiekszone vol obstakels, een steile dijkhelling en een begrenzende balustrade.
Het wegnemen van de balustrade, de creatie van zachte grasdijken en de verbreding van de zeedijk zorgen voor een groter ruimtegevoel, vergroening en meer ongehinderde bewegingsruimte.
Voor de transformatie kreeg opwaaiend zand vrij spel en doken na stormweer de zogenaamde kliffen op.
Dankzij de creatie van de grasdijken voor de residentiële zones krijgt de promenade een verregaande vergroening die ook functioneel is, want opwaaiend zand wordt door de grassen vastgehouden.
De inplanting van de horecaterrassen en ander straatmeubilair in het midden van de oude zeedijk beperkten de bewegingsruimte en de natuurlijke wandelstroom op de dijk.
De consequente keuze om alle horecaterrassen en straatmeubilair zeewaarts te plaatsen vergroot de vrije bewegingsruimte op de wandeldijk.
De steile trappen oogden niet alleen verouderd en slordig, ze waren een obstakel voor kinderen en minder mobiele mensen om het strand te bereiken.
In de nieuwe golfdempende uitbouw brengen sierlijke, brede, minder steile trappen en een aangepaste rolstoelhelling de mensen op een veilige manier naar het strand.
Op maat gemaakt en uitnodigend straatmeubilair maakt integraal deel uit van de hoge belevingswaarde van de nieuwe promenade.
De sierlijke reuzenzitbank op het strandplein aan Rauschenberg, in het verlengde van de botanische tuin, is de spil van het project en verbindt wandeldijk, GDU, strand en grasdijk.
Op de sierlijke reuzenzitbank kan je ieder moment van de dag zonnen en verpozen.
De botanische tuin is een ode aan inheemse strand- en duinplanten én een kleurrijk accent naast de zandkleurige golfdempende uitbouw en wandeldijk.
De promenade krijgt langs de residentiële zones een hogere belevingswaarde dankzij de subtiele inwerking van de horecaterrassen in de grasdijken.
De kronkelende wandelpaden door de grasdijk verhogen het natuurgevoel en zorgen voor ochtendwandelingen in de zon vlakbij de zee.
De promenade creëert meer vrije ruimte en rust dankzij de zeewaartse uitlijning van de uniforme horecaterrassen.
De strandtoegangen en wandelpaden in de grasdijken krijgen een sterk natuurgevoel door het gebruik van zandkleurige tegels en kleischelppaden.
De promenade krijgt meer ruimte, meer bescherming en meer groen dankzij de langere strandhelling en de groene grasdijken.
De grasdijk omarmt speelse monumentale kunst en is zo een attractieve trekpleister met verrassende perspectieven voor passanten en wandelaars.
Van het strand naar de wandeldijk wandel je langs zachtglooiende en kronkelende natuurlijke wandelpaden.
Vereenvoudigd overzichtsplan van de zeedijk in Westende en Middelkerke.
Overzichtsplan van de zeedijk in Westende.
Maquette van het Rauschenbergplein en de reuzenbank.
3D-beeld van de zeedijk ter hoogte van de grasdijk.
Axonometrie van de grasdijk.
Conceptschets van de dijk ter hoogte van het Rauschenbergplein.
{"slide_to_show":"1","slide_to_scroll":"1","autoplay":"true","autoplay_speed":"3000","fade":"false","speed":"300","arrows":"true","dots":"true","loop":"true","nav_slide_column":5,"rtl":"false"}

Groene Zeedijk, Middelkerke

Ecologie & biodiversiteitLandschapsprojectenNominatie Prijs Publieke RuimteWaterfronten

Frederik Deny, Gemeente Middelkerke
Philip Moyersoen, MOPurbandesign

Sinds de zomer van 2023 is de nieuwe zeedijk, of beter promenade, in Westende af. Het is een prachtige, brede, groene gordel met kronkelende schelpenpaden en subtiel ingewerkte terrassen in plaats van een traditionele stenen zeedijk. De promenade combineert slimme, stevige kustverdediging met groene esthetiek en zorgt voor meer zon, meer groen, meer bescherming en meer beleving. Vanaf 2025 vernieuwt het gemeentebestuur ook de Middelkerkse zeedijk volgens dit concept.

Belgische zeedijken vallen op door veel steen en beton, horecaterrassen in het midden van de wandelweg of parkeerplaatsen tot vlakbij de appartementen en het strand. Er ontbreekt groen, ruimte en een gevoel van rust. In Middelkerke groeide de wens om de zeedijk te ‘ontslordigen’ en in te zetten op meer beleving. Een andere belangrijke factor voor het hertekenen van de zeedijk was de noodzaak om duurzame maatregelen te nemen tegen toekomstige zeespiegelstijgingen en extreme weersomstandigheden (duizendjarige storm).

Opvallende keuze

Tegen die achtergrond maakten het gemeentebestuur en een projectgroep in 2017de keuze voor een opvallend ontwerp en concept. In plaats van een traditionele, harde vernieuwing van de zeedijk en regelmatige zandsuppleties, opteerde Middelkerke voor een slimme combinatie van ‘zachte’ en ‘harde’ oplossingen. De grasdijken brengen een groene buffer met wandelpaden voor de residentiële zones van de zeedijk. De golfdempende uitbouw (GDU) introduceert een sierlijke wandeldijk met terrassen voor het toeristische handelscentrum van de badplaats. Geen pijlrechte strook zand en steen meer, maar een dansende, golvende en hellende strandlijn. Westende was het eerst aan de beurt. Een intensieve inspraak- en informatiecampagne creëerde een groot draagvlak, het open debat versterkte het project. In januari 2021 gingen de werken van start, eind 2023 was de promenade helemaal klaar. Het bouwconcept waarbij de natuur een deel van de oplossing is, weegt een stuk minder op het budget. Bij een traditionele stenen renovatie zouden de bouwkosten 30 tot 40 procent hoger hebben gelegen.

Meer zon

Het project laat zich samenvatten in vier eenvoudige deelconcepten: meer zon, meer bescherming, meer groen en meer beleving. Dankzij de wandelpaden in de grasdijk en het bijkomende niveau van de GDU heeft de promenade gemiddeld twee uur sneller zon dan de vroegere zeedijk. Op het wandelpad in de grasdijk is dat zelfs vier uur. De zeewaartse verschuiving van de horecaterrassen zorgt ervoor dat ook die sneller in de zon baden.

Meer bescherming

Gedaan met de jaarlijkse en dure strandsuppleties. Dankzij een langere strandhelling en de inheemse helmgrassen in een afgevlakte en gecontroleerde duin, is het strand minder onderhevig aan de zogenaamde klifvorming bij stormweer. De zee moet een langere helling overwinnen, terwijl de grassen in de grasdijk opwaaiend zand vasthouden. De stoere overslagelementen van de GDU beschermen het handelscentrum en de dorpskern bij eventuele extreme golfslag en springtijen, en dat voor heel lange termijn. De gebruiker ziet die overslagelementen niet alleen als infrastructuur. Ze zijn nauwgezet ontworpen, naar textuur, kleur en vormgeving zodat ze opgaan in de omgeving. Zandkleurig en ergonomisch vormgegeven dienen ze als ‘assis-debout’, om met zicht op zee te genieten van een ijsje of om lekker op te liggen.

Meer groen

De grasdijken zorgen voor een groter groengevoel tussen het strand en de dijk. Waar enkel zandkleur het coloriet verzwakte, breekt het duinpark tussen strand en dijk nu de vlakheid met een zacht golvende groenkleur. Ter hoogte van het Rauschenbergplein is als kers op de taart een botanische tuin aangelegd tussen de GDU en de zeedijk, een natuurlijke ode aan inheemse strandbloemen en duinplanten. Deze opvallende spie bevat 74 soorten en 20.820 planten.

Meer beleving

De nieuwe promenade is nu 16 meter breed en obstakelvrij. Vroeger was dat 12 meter. Ingewerkte of mooi uitgelijnde horecaterrassen zorgen voor rust, meer ruimte en een betere horecabeleving. Een zeedijk zonder balustrade, de verlaagde GDU-promenade en de inplanting van nieuwe verzonken diensthuisjes zorgen voor een vrij horizontaal zicht en meer open ruimte. De nieuwe wandelpaden hebben naast zitbanken ook meer en beter bereikbare strandtoegangen. Enkel op de GDU zijn er nog brede trappen die naar het strand leiden. Het strandplein aan Rauschenberg fungeert als indrukwekkend bindmiddel van het totale project. Het sierlijke knooppunt tussen dijk, grasdijk en strand kreeg met de prachtige, reusachtige sierbank een passend kroonjuweel waar voorbijgangers ieder moment van de dag en van het jaar kunnen ontspannen, verpozen of zonnen. Symbolisch voor de nieuwe aanpak van de zeedijk: open, verbindend en esthetisch.

Het project in cijfers

De totale projectlengte bedraagt 1650 m. De promenade bestaat uit 70 procent zachte oplossing (of 1150 m beschermende zandmassa en helmgras) en 30 procent harde oplossing (500 m GDU met sierlijke overslagelementen). De grasdijken hebben 31.124 m² helmgraszone (+/- vier grote voetbalvelden). Hiervoor werden 4447 helmgrasbundels geplant. De harde materialen bestaan vooral uit 28.797 betonklinkers (3455 m²). De promenade heeft veertien rustpunten, goed voor 56 zitplaatsen, en biedt 75 extra zitplaatsen op de keermuren. In de botanische tuin staan 74 plantensoorten en 20.920 planten. Als de fietsnietjes klaar zijn, zal de promenade plaats bieden aan 250 fietsen.

Hoe ervaart de gemeenschap dit project?

Tijdens het bouwproces ontving het gemeentebestuur amper klachten. Op de omgevingsvergunning kwam zelfs geen enkel bezwaar. De nieuwe promenade groeide in een mum van tijd uit tot een ‘must see’ aan de Belgische kust. De waardering van Westende als badplaats kent een gevoelige hausse. Nu al vestigen er zich nieuwe handelszaken. Omwonenden prijzen de vergroening en verbreding van de zeedijk. Om nog maar te zwijgen van het mooiere zicht. Het is de bedoeling om dit concept van zachte en harde oplossingen ook door te trekken naar de Middelkerkse zeedijk. Momenteel prijkt dezelfde GDU-constructie al voor SILT, het nieuwe casinogebouw. Een oostelijke grasdijkzone zal de verbinding maken met de zeedijk richting Oostende, een westelijke grasdijkzone zal tot aan de Logierlaan lopen.