Michael De Keulenaer, BUUR Part of Sweco
Met de Winkelwandellus tussen de Grote Markt en het Stationsplein geeft Sint-Niklaas het kernwinkelgebied en het hart van de scholenstad een stevige upgrade. Het idee maakte deel uit van het Economisch Kernversterkend Beleidsplan. De realisatie betekent een kentering in de beleving en het gebruik van een verborgen publieke ruimte, en is een belangrijke stap richting een kwaliteitsvolle heraanleg van de stationswijk.
De omgeving tussen Grote Markt en Stationsplein was niet afgestemd op onder andere de duizenden scholieren die er dagelijks wandelen en fietsen. De aanleg was monofunctioneel, versteend, zeer autogericht en verkeerstechnisch waardoor elke ruimtelijke kwaliteit ontbrak. De diversiteit aan materialen en meubilair bracht geen samenhang in de openbare ruimte. De omgeving was niet leesbaar als een deel van het stadscentrum maar voelde aan als een achterzijde van de Stationsstraat. Het project Winkelwandellus bracht hierin verandering.
STOP-principe ruimtelijk vertaald
Er is resoluut gekozen voor een toegankelijke, verkeersveilige en -leefbare inrichting afgestemd op de kwetsbare weggebruikers. Het ontwerp kwam tot stand in participatie met de beoogde gebruikers. Zo waren er gesprekken met de scholen over bereikbare en veilige schoolomgevingen. Er werd een knelpuntenwandeling georganiseerd met rolstoelgebruikers en slechtzienden. Door onder meer het schrappen van twee derde van het parkeeraanbod is ruimte gecreëerd voor wandelen, fietsen en verblijven. De omgeving van de scholen, de Stadsschouwburg en de Stedelijke Academie kreeg een autoluwe en deels autovrije inrichting als leefstraat, met een drempelloze verharding van gevel tot gevel. Enkel de Brood- en Casinostraat, die een ontsluitende functie hebben voor de stationswijk, zijn aangelegd als fiets- en woonstraat met gescheiden, maar ruime trottoirs. Het Casinopark is door een pleintje zichtbaar gemaakt in het straatbeeld.
Architecturale beleving
Enkele beschermde monumenten en het talrijke bouwkundige erfgoed waaronder de Sint-Antoniuskerk, de neoclassicistische gevels van het Sint-Jozef-Klein-Seminarie, de art-nouveaugetinte stadswoningen en het neorenaissancistische Moederklooster van de Zusters Jozefienen vroegen een ingetogen aanleg van de publieke ruimte. Een tapijt van roodbruine kleiklinkers in op kant geplaatst waalformaat met accenten in blauwe steen en het uniforme, sobere straatmeubilair zorgen voor een harmonieus en samenhangend podium voor deze architecturale parels. Een doordachte inplanting van groenelementen licht het erfgoed uit en geeft het geheel een frisse aanblik. Het project beoogt met de vernieuwde aanleg een toegevoegde beleving van een aantrekkelijk stadscentrum.
Van zondags kuieren tot doordeweekse schoolrush
De Winkelwandellus is ontworpen met het oog op een gebruik door zeer diverse doelgroepen. Door de aanwezigheid van de kleuter-, basis- en secundaire scholen Heilige Familie en Sint-Jozef-Klein-Seminarie, de cultuurinstellingen Stadsschouwburg en d’Academie Beeld en Podium, diverse kleinhandelszaken en woningen moest een meervoudig ruimtegebruik mogelijk zijn. De publieke ruimte is zowel uitnodigend voor de bezoeker die Sint-Niklaas wil ontdekken als aantrekkelijk voor de bewoner die op straat wil vertoeven en ontmoeten. Voor de duizenden scholieren en hun ouders betekent de heraanleg een aanzienlijke toename van de bruikbare ruimte, waar voorheen enkel een trottoir beschikbaar was.
De Winkelwandellus is opgevat als een extra buitenruimte voor de scholen, cultuurinstellingen, bewoners en bezoekers. Een buitenruimte die verbindend werkt en toegeëigend kan worden, bijvoorbeeld door de scholen voor sportlessen. De vlakke, uniforme aanleg en het weglaten van een rijloper laten een flexibel gebruik toe.
Groene ader en waterproof
Met een openbaargroen-award in de categorie Groene ader (VVOG) en het VMM-label ‘Waterproof’ kan de Winkelwandellus beschouwd worden als een groenblauwe ader doorheen de binnenstad die zorgt voor verkoeling en vernatting. Afstromend hemelwater van wegenis en daken kan infiltreren in de ruime plantvakken, doorheen de waterdoorlatende fundering of in de groeiplaatsconstructies onder de bomen. De inplanting van groenelementen zorgt voor een kwalitatieve beleving en functionele ondersteuning van de publieke ruimte. Hoge en lage plantvakken begeleiden passanten, bieden zitgelegenheden aan of structureren fietsnietjes en straatmeubilair. De speelse inplanting van ronde boomvakken zorgt voor variatie in het straatbeeld en accentueert ontmoetingsruimtes en (school)toegangen. Harde blinde gevels zijn verzacht met horizontaal en verticaal gevelgroen. De gekozen beplanting is het jaar rond attractief en bestaat uit voorjaarsbloembollen, vaste planten, heesters en hoog- en meerstammige bomen met zomerbloei, herfstverkleuring en wintergroen.